خبر روزنامه شهر آرا :سودی به جیب دلالان، دودی به چشم زائران ((پاسخ مدیر کل ثبت اسناد و املاک خراسان رضوی به خبرنگار شهرآرا در خصوص نقل و انتقال فیش حج در دفاتر اسناد رسمی))
مدیرکل ثبت اسناد و املاک خراسان رضوی سؤال ما درباره نقل‌و‌انتقال فیش حج در دفاتراسناد رسمی را این‌گونه پاسخ می‌دهد: دفاتر اسناد رسمی مستند به کد610 و ردیف48 مجموعه بخش‌نامه‌های ثبتی،می‌توانند برای فیش‌های عمره و تمتع برای منسوبان یعنی پدر، مادر، همسر، فرزند، خواهر و برادر سند صلح تنظیم کنند، درغیراین صورت برای تنظیم این سند موظف به دریافت مجوز هستند.
دلالان فیش حج: کارمان غیرقانونی نیست؛ مسئولان: در این رابطه اصلا قانونی نیست
سودی به جیب دلالان، دودی به چشم زائران
سرما سرها را به گریبان فرو برده است، حتی گام‌های یخ‌زده هم شتابانند. توقعی نیست که این کله سحری، یک پیاده‌رو پُر از آدم ببینی، اما این توده جمعیت که بی‌خیال ساعت و سرمایند، تو را کنجکاو این می‌کنند که سر بچرخانی سمتشان و خودت را بی‌بهانه هم که شده بکشانی داخل هیاهویشان. همان جا که یکی سر خم می‌کند توی گوشت و می‌گوید: فیش دارم آقا، فیش می‌خوای؟
آسمان‌خراشی است برای خودش، روزگار پیرش کرده، اما کمرش را خم نکرده، آستینم را چسبیده که فیش حجی را قالب کند، اما تا فکرم را جمع‌و‌جور جوابش می‌کنم، شکار دیگری را تور می‌کند. پسر جوانی که مشخص است به نیت خرید فیش حج این صبح سحری شال و کلاه کرده و آمده جلوی اداره کل حج و زیارت استان.
دلال پیرمان، به نیت آب کردن یخ خریدارش، تند و سریع می‌گوید: اگر فیش می‌خوای دارم. اولویت‌دار و آماده نقل‌و‌انتقال.
پسر جوان می‌پرسد: قیمت چند؟
– اگر خریدار باشی سه‌میلیون و 600هزار تومن. کاری هم نمی‌خواد انجام بدی، فقط کپی شناسنامه و کارت ملی‌ات رو بیار، هفته بعدم محضری باش که آدرسشو بهت می‌دم.
خریدار که چندان پُر حوصله هم به نظر نمی‌رسد، می‌گوید: ببین من حوصله دردسر ندارم، این فیش‌ها رو برای یه پیرمرد و پیرزن می‌خوام. از پای پرواز برنگردن؟!
پیرمرد انگار قِلق خریدارش را خوب می‌داند و بارها پیش از این، گفتن این جمله را تمرین کرده است؛ می‌گوید: «ببین داداش،20ساله کارم اینه. همه اینجا منو می‌شناسن. گیر‌و‌گور قانونی هم ندارم. باهم می‌ریم محضر و فیش رو به نام هرکسی خواستی می‌زنم، اصلا موافقت‌نامه سازمان حج رو هم برات می‌گیرم. دیگه چی می‌گی؟»
خریدار که هنوز مطمئن نیست، باز می‌پرسد: «فیش حج مال شماست یا از کسی خریدی؟ مگه نمی‌گن فیش حج رو نمی‌شه به نام کسی غیر از فک و فامیل زد؟»
– «تو به این کارها کار نداشته باش. همین الان من 50تا فیش حج عمره و واجب دارم که از چند سال پیش تا حالا با وکالت از این و اون خریدم.»
بعد هم دستش را در جیبش می‌برد و کارت ویزیتش را بیرون می‌کشد، یکی به جوانک خریدار می‌دهد و یکی به من که مات ایستاده‌‌ام و آن‌ها را تماشا می‌کنم. روی کارت با فونت درشت نوشته: «مشاوره امور حج و زیارت و عتبات‌عالیات».
خریدار جوان اما خیلی چَغَر است و رضایت نمی‌دهد به معامله. بهانه می‌آورد که: «من کسی رو سراغ دارم که مبلغ را خیلی پایین‌تر از این حرفا گفته. حدود یک میلیون کمتر.»
اما آقای دلال که استخوان خرد کرده این بازار سیاه است، سوالی می‌پرسد که جوان از پاسخش عاجز می‌ماند؛ «اونی که یک میلیون پایین‌تر قیمت داده بهت، نگفته مبلغ واریز شده به بانک و سود بانکیش چی می‌شه؟ ببین اخوی این نرخ ماست و کسی غیر این مبلغ کار نمی‌کنه، مگه مال اینجا نباشه، ما اینجا 25نفریم که باهم کار می‌کنیم.»
حرف‌های این دلال را چند قدم آن‌طرف‌تر آقای «ع» یکی دیگر از فروشندگان فیش حج، تایید می‌کند. او که به گفته خودش به دلیل تماس خریدار از مقابل دفتر مرکزی کارگزاری حج در خیابان ملک‌الشعرا به اینجا آمده است، کمی آن‌طرف‌تر می‌ایستد و همان اول بد و بیراهی نثار دلال‌های این راسته می‌کند و می‌گوید: اینا آدمای کس دیگه‌ای هستن، این بدبختا که از خودشون چیزی ندارن. اما مو لا درز کار من نمی‌ره، تضمینی سر یک هفته فیش حج رو می‌دم دستت. هر گواهی هم که کمیسیون خواسته باشه، پزشکی، اداری و خلاصه هرچی، برات جور می‌کنم.
چند نفری از سر کنجکاوی دورش را گرفته‌اند و همین دلال جوان را کمی به شک می‌اندازد تا جواب یک رهگذر را که می‌پرسد: اگر فروشنده باشم فیشم رو چند می‌خری؟ مِن و مِنی کند و بگوید: من از هر معامله 300تومن بیشتر سود نمی‌کنم.
اما حرف‌هایش خیلی واقعی به نظر نمی‌رسد، چون یک ساعت بعد که جلوی دفتر کارگزاری مرکزی حج در خیابان ملک‌الشعرا او را می‌بینم، با یک پرس‌و‌جوی ساده متوجه می‌شوم دست‌کم یک میلیون و 200زیر قیمت پیشنهادی‌اش برای فروش، گوش یک پیرزن دست به دهان را بریده، خیلی سریع و نقد پولش را داده و وکالت را به نام خودش ثبت کرده است.
*دلالانی که قانونی میلیونر می شوند
این درحالی است که رویکرد سازمان حج و زیارت در نحوه ثبت نام و اولویت بندی اعزام به حج عمره یا تمتع عده ای از مشتاقان را چشم به راه و کهنسالان را آرزو به دل می گذارد. به این نکته اضافه کنید هزینه های سفر حج که هر ساله با افزیشی نجومی رو به روست .به نحوی که توان و استطاعت را از برخی ثبت نام کنندگان که اولویت اعزامشان رسیده است می ستاند.
برای همین هر ساله تعداد کسانی که به خاطر مشکلات مالی و عدم توانایی در پرداخت هزینه های مذکور و یا به دلایل دیگر مایل به فروش فیش حج خود هستند، افزوده می شود و از آن طرف نیز انتظار 10 ساله برای ثبت نام در حج تمتع و چندین ساله در نوبت ثبت نام حج عمره که گریبان مشتاقان را چسبیده است، تعداد خریداران را افزایش می دهد. در این میان تنها دلالان این معامله هستند که سود های میلیونی به جیب می زنند و به طور میانگین در فیش های عمره بین 2 تا3 میلیون و 600 هزار تومان و در فیش های تمتع (واجب )بین 12 تا 17 میلیون تومان بسته به اولویت فیش کاسب می شوند .
*کلافی سردر‌گم بین مسئولان
سال‌هاست که رسانه‌ها در میان انبوه سوژه‌هایشان، بحث خرید و فروش فیش‌های حج را از قلم نمی‌اندازند. حتی اگر جواب‌ها همان جواب‌های تکراری مسئولان و تکذیب‌ها همان تکذیب‌های قدیمی باشد. البته در این میان کسانی هستند که نفس عمل را بد نمی‌دانند، اگرچه که آن‌ها فربه شدن مدام دلال‌ها را در این روند نادیده می‌انگارند. تا آنجا که همین خرده دلال‌ها، می‌شوند شبکه‌ای ریشه‌دار و منسجم که اگر دفترشان تهران هم باشد، خرده‌فروشان آن در حاشیه یک خیابان در مشهد، سودهای کلان به جیب می‌زنند. مسئولان این شبکه‌ها هم اغلب شناخته شده‌اند، اما دست کسی به آن‌ها نمی‌رسد.
*قانونی در این رابطه وجود ندارد
جالب اینجاست که آن‌ها کارشان را قانونی می‌دانند و ابایی از اظهار آن هم ندارند، برای همین در سایت‌ها اطلاعیه می‌دهند یا تراکت تبلیغاتی و کارت ویزیت چاپ و توزیع می‌کنند.
اما آن مقام مسئولی که همین اول بسم‌ا… سراغش می‌رویم تا از او ماجرای این بازار سیاه را بپرسیم، مسعود مجردی، مدیرکل حج و زیارت خراسان رضوی است.
او موضوع دلالی در فیش‌های حج را دغدغه‌ای می‌داند که همه روزه با آن درگیر است و ادامه می‌دهد: تا الان با مکاتبه‌ای که با معاون دادستان، آقای یزدان‌پرست انجام داده‌ایم، در دو مرحله نیروی انتظامی وارد عمل شده و دلالان را بازداشت کرده است، اما گرفتن تنها یک تعهدنامه تمام تلاش آن‌ها در پیشگیری از ادامه این روند بوده است. ما هم از این موضوع رنج می‌بریم، اما قانونی در این رابطه وجود ندارد.
«سازمان حج و زیارت ضابط قضایی نیست که با این افراد معلوم‌الحال برخورد کند»، این را مجردی می‌گوید و اضافه می‌کند: فقط می‌دانیم که دلالان به صورت انفرادی کار نمی‌کنند، بلکه افراد بیکاری هستند که به استخدام یک سرشاخه سودجو درآمده‌اند.
*کجای قانون گفته خرید و فروش فیش حج ممنوع است؟
او توضیحی هم درباره عملکرد قضایی سازمان متبوعش در برخورد با این افراد می‌دهد و یادآور می‌شود: ما با ریشه‌های آن‌ها برخورد کرده‌ایم و در حال حاضر حدود 17پرونده در دادگستری برای پیگیری تخلفات آن‌ها باز است. یکی از بزرگ‌ترین عاملان این کار که در تهران دفتر دارد و خیلی از دلالان خرده پا که همین حالا جلوی اداره کل به دلالی مشغولند، کارمند او هستند، با شکایتی که در مشهد از او شده است، به دو سال حبس محکوم شده و تجدیدنظری هم درباره این حکم تاکنون صورت نگرفته است.
مدیر حج و زیارت استان خراسان رضوی ابتدا از همکاری خوب دادگستری با مدیریت حج و زیارت می‌گوید و نقل‌قولی هم از مسئولان قضایی برایمان بیان می‌کند: یکی از بزرگوارانی که پیگیر کار پرونده بودند، به من گفتند: بیش از این نمی‌توانیم کاری بکنیم، چون قانونی در این رابطه نداریم. کجای قانون گفته است خرید و فروش فیش حج ممنوع است؟
وی اضافه می‌کند: درباره ثبت نشدن وکالت فیش‌های حج به نام دلالان و بدون مجوز سازمان حج و زیارت، نامه‌ای به دفاتر اسناد رسمی ارسال کرده‌ایم. در همین راستا نیز اداره کل ثبت اسناد و املاک استان، سال گذشته چند محضر را به دلیل این تخلفات تعطیل کرد، اما هنوز برخی دفاتر اسناد این درخواست ما را اجرا نمی‌کنند.
*امکان خرید و فروش قانونی را بدون حضور دلال فراهم کرده‌ایم
از مدیر حج و زیارت استان درباره راهکار قانونی این سازمان برای نقل‌و‌انتقال فیش‌های حج می‌پرسیم که پاسخ می‌دهد: برای حل این موضوع، سامانه‌ای را طراحی و راه‌اندازی کرده‌ایم که فروشندگان و خریداران فیش حج با مراجعه به هر کدام از 250کارگزاری ما در سطح استان می‌توانند نام‌نویسی کنند تا کارگزاری‌ها دست طرفین معامله را در دست هم بگذارد. در این روش قیمت فیش براساس توافقی است که بین فروشنده و خریدار صورت می‌گیرد و سازمان یا کارگزاری هیچ دخالتی در این زمینه ندارد، فقط پس از پایان کار، کارگزاری از طرفین معامله 10هزار تومان دریافت می‌کند. در حقیقت ما امکان خرید و فروش قانونی را بدون حضور دلال فراهم کرده‌ایم، اما باز هم نمی‌دانیم چرا هم فروشندگان و هم خریداران به دام دلالان می‌افتند؟
او درباره عملکرد کمیسیون نقل‌و‌انتقال فیش حج و گلایه‌های مردم و دلالان از سخت‌گیری‌های آن نیز می‌گوید: سخت‌گیری در کار نیست، از هر 10پرونده مطرح شده با هشت‌پرونده موافقت می‌شود و گاهی فقط اسناد وکالتی با مشکل رو‌به‌رو می‌شود، با این حال مردم از کمیسیون می‌ترسند برای همین کارشان را به دلال‌ها می‌سپارند، دلال هم اگر رای کمیسیون منفی بود، معامله را به هم می‌زند و اگر مثبت بود سر فروشنده و خریدار منت می‌گذارد که ما نظر مثبت کمیسیون را جلب کرده‌ایم و کلی باج می‌گیرد.
مجردی از گستاخی دلالان هم این‌طور می‌گوید: آن‌ها حتی اوراق مصوب ما را هم چاپ کرده‌اند و متاسفانه برای عبور از مانع «پزشک» هم با پزشکانی وارد معامله شده‌اند که برای آن‌ها گواهی‌های لازم را صادر می‌کنند، متاسفانه مردم هم به سادگی فریب می‌خورند، چون تصورشان این است که این‌ها عوامل سازمان حج و زیارت هستند.
مجردی آخرین پیگیری برای حل معضل دلالی فیش حج را مربوط به چند روز پیش می‌داند و می‌گوید: آقای کریمی، معاون فرماندار در زمینه حل این مسئله وعده دادند که در شورای تامین استان موضوع را پیگیری کنند و برای برخورد با دلالان نیرو در نظر بگیرند.
او امکان انجام دلالی یا نفوذ دلالان در کارگزاری‌های حج را هم منتفی نمی‌داند و بیان می‌کند: در همین رابطه سال گذشته با 11کارگزار حج که فیش‌های متقاضیان فروش را به نام خودشان وکالت می‌زدند، برخورد کردیم و حتی سهمیه حج یا عتبات عالیاتشان را قطع کردیم.
البته مجردی از ما می‌خواهد برای اطلاع بیشتر از عملکرد قضایی سازمان در برخورد با دلالان با علیزاده، مسئول دفتر حقوقی این مدیریت ارتباط برقرار کنیم.
قانون، تجارت دلالی را با عنوان حق‌العمل‌کاری مجاز می‌داند
علیزاده، مسئول دفتر حقوقی مدیریت حج و زیارت استان همان اول صحبت، از پرونده آقای «خ» دلال معروف فیش‌های حج برای ما می‌گوید و توضیح می‌دهد: سال گذشته درباره این فرد طرح دعوی کردیم و متوجه شدیم سرنخ بسیاری از دلالی‌ها به این فرد برمی‌گردد، ظاهرا شغل اصلی او همین دلالی فیش‌های حج با حجم زیاد است و پس از طرح دعوی از سوی ما به دوسال زندان و پرداخت جریمه به دولت و رد دیون به مردم محکوم شد.
این مقام مسئول اضافه می‌کند: تاکنون دو دفتر غیرمجاز این دلالان را با کمک اماکن و مراجع قضایی پلمب کرده‌ایم. یکی از این دفاتر که دو ماه پیش بسته شد، کارش نقل و انتقال غیرمجاز اسناد حج بود.
او ایراد عمده در رابطه با برخورد قضایی با دلالان را نقص قانون می‌داند و توضیح می‌دهد: قانون، تجارت دلالی را با عنوان حق‌العمل‌کاری مجاز می‌داند، برای همین است که در بعضی از پرونده‌ها، دلالان یا وکلای آن‌ها بر همین صراحت قانونی استدلال می‌کنند و تبرئه می‌شوند. برخی قضات نیز این استدلال را می‌پذیرند، اما برخی هم محکم پای کار محکومیت این افراد هستند.
*از ارسال چنین نامه‌ای بی‌اطلاعم
اما در این میان، موضوع وکالت‌هایی که دلالان از خریداران فیش حج می‌گیرند تا در فرصت مناسب و با قیمتی بیشتر به خریداران بفروشند، موضوعی است که سرنخ آن را باید در اداره کل ثبت اسناد و املاک جستجو کرد.
مدیرکل ثبت اسناد و املاک خراسان رضوی سؤال ما درباره نقل‌و‌انتقال فیش حج در دفاتر اسناد و املاک را این‌گونه پاسخ می‌دهد: دفاتر اسناد رسمی مستند به کد610 و ردیف48 مجموعه بخش‌نامه‌های ثبتی، می‌توانند برای فیش‌های عمره و تمتع برای منسوبان یعنی پدر، مادر، همسر، فرزند، خواهر و برادر سند صلح تنظیم کنند، در غیر این صورت برای تنظیم این سند موظف به دریافت مجوز سازمان حج و زیارت از فروشنده هستند.
غلامرضا رحمتی‌زاده درباره نامه‌ای که مجردی، مدیر حج و زیارت خراسان رضوی درباره منع دفاتر ثبت و اسناد از ثبت اسناد وکالتی حج به آن اشاره کرده بود، نیز می‌گوید: از ارسال چنین نامه‌ای بی‌اطلاعم، اما حتی ادارات کل ثبت و اسناد استانی هم از صدور هرگونه بخش‌نامه تکلیفی به دفاتر اسناد رسمی منع شده‌اند و برای چنین کاری باید ابتدا موضوع را با سازمان ثبت اسناد و املاک استان درمیان بگذارند تا پس از کارشناسی درباره ابلاغ یا ابلاغ نشدن آن تصمیم‌گیری شود.
او این نکته را هم یادآوری می‌کند که با رویکردی که سازمان ما دارد، امکان اینکه سازمان دیگری حتی حج و زیارت، نامه تکلیفی درباره منع ثبت وکالت به دفاتر اسناد بزند، وجود ندارد و اگر مدیرکل حج و زیارت استان هم نظری در این باره دارند، بهتر است از مرجع قانونی آن پیگیری کنند.
رحمتی‌زاده موضوع ثبت وکالت را هم امری عادی می‌داند و بیان می‌کند: هرکس با توجه به اختیار و سندی که در دست دارد، می‌تواند به دلیل ناتوانی در پیگیری به دیگری وکالت دهد.
**عضو هیئت رئیسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس:
دلالی فیش حج خلاف قانو ن است و مشروعیت ندارد
این اظهار‌نظرها به خصوص درباره وجود خلأ قانونی در برخورد با پدیده دلالی در فیش‌های حج را با سخن‌گوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس مطرح می‌کنیم.
محمد‌علی اسفنانی در این رابطه به ما می‌گوید: دلالی از مشاغلی است که در قانون تجارت از آن نام برده شده و مورد حمایت قانون است، اما خرید‌و‌فروش فیش حج با این شکل به طور قطع دلالی نیست.
«دلالی؛ یعنی اینکه بین خریدار و فروشنده واسطه معامله بشوید و در قبال این وساطت، پولی از طرفین براساس قرارداد دریافت کنید.» این مطلب را اسفنانی می‌گوید و اضافه می‌کند: دلالی از اصلی‌ترین مسائل تجارت به حساب می‌آید، اما این روش خرید‌و‌فروش فیش حج حتی در عرف جامعه هم پذیرفته شده نیست و عیب محسوب می‌شود.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون حقوقی و قضایی البته شرط معامله را مشروعیت و وجاهت آن می‌داند و یادآور می‌شود: به لحاظ قانونی چون متولی امور حج و زیارت سازمانی به همین عنوان است و خرید‌و‌فروش فیش‌های حج را خارج از روش در نظر گرفته شده در سازمان، خلاف می‌داند، پس این دلالی خلاف قانون است و مشروعیت ندارد.
*می‌توان با آن به دلیل عدول از قوانین برخورد کرد
«اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که اگر خود متولیان حج، این افراد را به عنوان دلال فرض می‌کنند و معتقدند برای پیشگیری از این نوع دلالی قانون نداریم، چرا از طریق دولت، لایحه‌ای ارائه نمی‌دهند تا آن را بررسی و در صورت لزوم قوانین لازم را مصوب کنیم؟» این مطلب را سخن‌گوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در پاسخ به سؤال ما درباره خلأ موجود در قانون تجارت مطرح می‌کند که دست دلالان را بازار خرید‌و‌فروش فیش حج باز گذاشته است، البته اسفنانی می‌گوید: همچنان اصرار دارم این کار دلالی نیست و می‌توان با آن به دلیل عدول از قوانین برخورد کرد.
نکته مهمی که این نماینده مجلس به آن اشاره می‌کند، این است که در برخورد با تخلفات نباید همیشه نگاه مجرمانه داشت و با دستگیری، حبس و جریمه با آن برخورد کرد، بلکه کافی است همان آیین‌نامه‌های داخلی و قوانین موجود را اجرا کنیم و معامله‌هایی که با واسطه دلالان و خارج از روش در نظر گرفته شده در سازمان حج انجام می‌شود را باطل بدانیم و ثبت نکنیم. با این کار جلوی هرگونه دلالی را می‌گیریم و مردم را به سمت راه‌های قانونی سوق می‌دهیم.
*با دست پس می‌زنند؛ با پا پیش می‌کشند
سخن‌گوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در ادامه بحث، توپ را در میدان حج و زیارت می‌اندازد و اضافه می‌کند: لازمه پایان کار دلالان این است که سازمان حج و زیارت خودش این موضوع را جدی‌تر پیگیری کند که ظاهرا این‌طور نیست؛ چراکه وجود دلالانی که به طور مستمر و واضح جلوی در سازمان و در انظار عمومی به دلالی می‌پردازند، نشان می‌دهد دلالان یا راه‌های قانونی را خوب می‌دانند و برای همین گیر نمی‌افتند یا سازمان حج و زیارت در مسئله خرید و فروش فیش حج با دست پس می‌زند و با پا پیش می‌کشد.
http://kh.ssaa.ir/Default.aspx?tabid=4080&ctl=Edit&mid=10841&Code=6840
درود بر جناب رحمتی مدافع قانون و حق مردم و دفاتر اسناد رسمی، الحق و الانصاف ایشان برخلاف برخی مسئولین قبلی بارها از قانون دفاع کرده و آن را دستخوش تصمیمات شخصی برخی ادارات نفرموده اند.