بسم الله الرحمن الرحیم
به نام آن خداوندی که هم ایجاد وآفرینش نعمت ها و هم بقا و دوام نعمت ها هر دو در کف با کفایت حضرت اوست
جایگاه نماز در مسیر حرکت رسولان الهی
هدف بعثت پیامبران الهی
جمعی از بزرگان و اندیشمندان در نکته نغزی ،پیام و هدف پیامبران الهی را در دو عنوان «اَلتَّعْظِیمُ لِاَمْرِاللهِ وَ الشَّفَقَهُ عَلَی خَلْقِ اللهِ»1
(بزرگداشت امر خداوند و مهرورزی بر آفریدگان الهی) خلاصه می کنند
….نخستین هدف رسولان الهی ، معرفی صفات خداوند و ذکر اسمای حسنای او و همچنین آشتی دادن انسانهای رمیده و سرگشته با پروردگار مهربان است.
دومین هدف نیز که تکمیل کننده هدف اول بوده ، ایجاد رابطه صحیح میان آدمیان است. آنان برای تحقق این هدف ، در نخستین گام ، به معرفی مقام انسان می پردازند و توانمندی و حقوق و تکالیف او را بر می شمارند.از این رو تبیین و توصیف سیر خلقت و جایگاه و موقعیت برتر انسان در عالم هستی و برشمردن امکاناتی که خداوند در اختیار نوع بشر نهاده است ، از مهم ترین آموزه های پیامبران الهی است .
از دیگر سو ،از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است و انتخاب بهترین شیوه تعامل در ارتباط هر فرد با دیگر انسان ها یکی از زمینه های رسیدن به کمال انسانی به شمار می آید ، رسولان حق در دومین گام ، به تعریف و تبیین و مشخص نمودن چارچوب این رابطه می پردازند.
نماز و زکات ؛دو مصداق برتر اهداف پیامبران الهی
همان طور که اشاره شد، برترین اهداف بعثت فرستادگان الهی ایجاد رابطه صحیح میان انسان و خدا و آموزش آداب بندگی و نیز ایجاد ارتباط درست میان انسان و هم نوعانش و آشنا ساختن آدمیان با آداب و اخلاق و حقوق و تکالیف انسانی است .برپایه آموزه های قرآن کریم که کامل ترین نسخه هدایت آدمیان محسوب میشود، هدف نخست با اقامه نماز و هدف دوم ، با پرداخت «زکات»محقق می گردد:
(اِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ و اَقََامُوا الصَّلاَه و آتَوُا الزَّکَاه لَهُم اَجْرُهُم عِنْدَ رَبَّهِمْ وَ لاَ خَوْفَ عَلَیْهِمْ و لاَ هُمْ یَحْزَنُون)2
کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند ، اجرشان نزد پروردگارشان است و نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می شوند.
در اینجا دو نکته شایان توجه است: اول آنکه با توجه به رابطه نماز و زکات در این آیه و آیات دیگر از قرآن مجید، نماز مقدم بر زکات شده است . این تقدم نشانه آن است که تا رابطه انسان با پروردگارش تصحیح نشود، رابطه او با خلق نیکو نمی شود؛ چنان که در نهج البلاغه آمده است :
«مَنْ اَصْلَحَ مَابَینَهُ وَ بَیْنَ اللهِ اَصْلَحَ اللهُ مَابَیْنَهَ وَ بَینَ النَّاسِِ»3
آن که میان خود و خدا را به صلاح دارد، خدا میان او و مردم را به صلاح آرد.
بنابراین گروه های که دم از خدمت به خلق می زنند در حالی که با خلق ارتباطی ندارند ، اسیر توهم اند و خود و دیگران را فریب می دهند.
دوم اینکه باید توجه داشت که برپایی نماز مقبول بسیار مشکل تر از پرداخت زکات است ؛ زیرا برای آنکه آدمی در زمره نمازگزاران واقعی قرار گیرد؛ لازم است بر تمام اعمالش از جمله پرداخت زکات با دقت و مراقبت ویژه ای ، نظارت کند. به بیان دیگر ، نمازی مقبول است که توفیق پرداخت های مالی خالصانه را نیز به آدمی عنایت کند.
در اینجاست که خداوند سبحان وعده نیکبختی را به کسانی می دهد که با خالق و مخلوق بهترین ارتباط را دارند:
(اِنَّ الذینَ یَتلُونَ کِتابَ اللهِ وَ اَقَامُوا الصَّلاه وَ اَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقّناهُم سِرًّاوَ عَلَانِیَهًیَرْجُونَ تَجارَهً لَنْ تَبُورَ لِیُوَفِّیَهُم اُجُورَهُمْ وَ یَزدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ اِنَّهُ غَفُورٌ شَکُورٌ)4
کسانی که کتاب الهی را تلاوت می کنند و نماز را برپا می دارند و از آنچه به آنان روزی داده ایم پنهان و آشکار انفاق می کنند، تجارتی (پرسود و)بی زیان و خالی از کساد را امید دارند . (آنها این اعمال صالح را انجام می دهند)تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیافزاید که او آمرزنده و شکرگزار است.5
1-نک:فخرالدین محمدبن عمر رازی ،مفاتیح الغیب،ج8 ،ص11…
2-بقره277
3-نهج البلاغه ،حکمت 89
4-فاطر،30-29
5-محمدعلی انصاری ،شکوه وصال ، ص13 به بعد
۲
کسانی که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند ، اجرشان نزد پروردگارشان است و نه ترسی بر آنهاست و نه غمگین می شوند.