حدیث هفته : «صلاه»4 (تعاریف لغوی و اصطلاحی – معنای سوم تلازم و پیوستگی معنای چهارم درون آتش رفتن و سوختن)

بسم الله الرحمن الرحیم

به نام آن خداوندی که هم ایجاد وآفرینش نعمت ها و هم بقا و دوام نعمت ها هر دو در کف با کفایت حضرت اوست

در ادامه حدیث هفته گذشته و موضوع معانی «صلاه» بشرح دو معنای بعدی آن می پردازیم.

معنای سوم

سومین معنای واژه «صلاه»تلازم و پیوستگی است . در کلام عرب در مسابقات اسب دوانی هریک از اسب ها نام ویژه ای دارند. به اسبی که پیشتاز است ، «مُجَلَّی»گفته میشود و به اسب دوم که پیوسته و ملازم اسب اول حرکت می کند ،«مُصَلِّی»می گویند.1

نماز را به دلیل پیوستگی و تلازم مداومش با وجود و زندگی انسان مسلمان ،«صلاه»می نمامند؛ زیرا اولین واجبی است که درخانه انسان مسلمان را می زند و آخرین واجبی که از آدمی دست می شوید.انسان مسلمان در هر حالی باید نماز را برپا کند؛ اگر نمی تواند بایستد، آن را نشسته بخواند؛ اگر نمی تواند بنشیند ، خوابیده ادا کند؛ اگر نمی تواند حرکت کند، با حرکات چشم نماز بگذارد و حتی اگر در حال غرق شدن باشد و هنگام ادای نماز فرا رسیده باشد ، با یک «تکبیرهالاحرام»نماز را به جای آورد.بنابراین هیچ واجبی در اسلام اینگونه پیوستگی و همراهی با انسان مسلمان ندارد . نماز با ما زندگی می کند و ما با نماز به حیات معنوی خود ادامه می دهیم.

معنای چهارم

چهارمین معنای «صلاه»آن است که این واژه را از مصدر«صَلْی» به معنای درون آتش رفتن و سوختن بدانیم.2

خداوند سبحان می فرماید:

(اِنَّ الَّذینَ یَاکُلُونَ اَمْوالَ الْیَتَامَی ظُلْما" اِنَّمَا یَاْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارا" وَ سَیَصْلُونَ سَعیرا")3             

کسانی که اموال یتیمان را به ظلم و ستم می خورند ، در حقیقت تنها آتش می خورند و به زودی در شعله های آتش دوزخ می سوزند.

….خداوند حکیم بصیر هنگامی که کسی را عذاب و عقوبت می کند، هرچه شیرینی و خوشی و شادی است از کامش بیرون می کشد و مرارت قهر خود را به او می چشاند و جانش را آکنده از تلخی می کند.

در همین راستا واژه «صلاه»به معنای عامل جدا شدن آتش قهر الهی از آدمی است .در قرآن کریم آنجا که از اهل جهنم می پرسند:

(مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ)4(چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟)پاسخ می دهند: (قَالُوا لَم نَکُ مِنَ الْمُصَلِّین)5(می گویند:ما از نمازگزاران نبودیم).

بنابراین نماز عملی است که آدمی را از آتش عذاب خداوندی بیرون می آورد و نجات می بخشد و همچنین نماز فریضه ای است که التهابات درونی را آرامش می بخشد و آتش کبر و حسد انانیت و خودخواهی را در جان آدمی خاموش می کند.6

1-خلیل بن احمد فراهیدی ،العین ،ج7ص153   

2-حسین بن محمدبن مفضل (راغب اصفهانی)،المفردات 490

 3-نساء 10

4- مدثر،42

5-مدثر،43

6-حسین بن محمد بن مفضل (راغب اصفهانی)،المفردات، ص491.

7-محمدعلی انصاری ، شکوه وصال ص25به بعد.