به نام خدا
مفاهیمی که شناخت آنها موجب بهتر فهمیدن جایگاه و منزلت نماز می شود.
1-قنوت
در این فراز به بررسی مفهوم برخی از عناصر نماز یعنی «قنوت» و «رکوع»و «سجده» می پردازیم؛ مفاهیمی که شناخت آنها موجب بهتر فهمیدن جایگاه و منزلت نماز می شود.
معناشناسی واژه «قنوت»
ملائکه بارگاه ربوبی راه و روش شکر خداوند سبحان را به حضرت مریم (ع)این چنین می آموزند:
(یَا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَاسْجُدی وَارْکَعِی مَعَ الرَّاکعینَ)1
ای مریم، به شکرانۀ این نعمت برای پروردگار خود خضوع کن و سجده به جا آور و با رکوع کنندگان رکوع کن.
درواژه قنوت سه احتمالی معنایی وجود دارد: اول «الدعاء قیاما"»2
به انسان نمازگزار که در حالتی شاداب ، گوش به فرمان خدا می ایستد و اورا می خواند، «قانت» می گویند.به همین علت است که به دعای دست در رکعت دوم نماز که در حالت ایستاده خوانده می شود، یعنی حالتی که نماد پابرجایی و استقامت در راه حق است ، «قنوت»می گویند.قنوت از چنان اهمیتی برخوردار است که عالم جلیل القدر شیعی ، شیخ صدوق ،انجام آن را واجب می داند.3
احتمال دومی که از لحاظ مفهومی اولویت و ارجحیت بیشتری نسبت به معنای اول دارد ، خضوع و خشوع است . در فرازی از قرآن کریم ، خداوند سبحان به زنان پیامبر چنین می فرماید:
(وَ مَنْ یَقْنُتْ مِنْکُنْ لِله وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صَالِحا" نُوتِها اَجْرَهَا مَرَّتَیْنِ وَ اَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقاً کَریماً)4
و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دوچندان خواهیم ساخت و روزی پرارزشی برای او آماده کرده ایم.
همان طور که ملاحظه می شود، رستگاری و نیک بختی همسران پیامبر، تنها به دلیل انتساب ایشان به رسول خدا نیست ؛ بلکه رعایت اصول ایمانی و انسانی و نیز خضوع در برابر خدا و رسول اوست .
خشوع و خضوع و قنوت حقیقی در جان گروهی از عارفان بالله چنان است که اگر دستور الهی بر خواندن آیۀ شریفه (ایاک نعبد و ایاک نستعین)5 (پروردگارا، تنها تو را می پرستیم و تنها از تو یاری می جوییم) نبود، هرگز آن را اینگونه بر زربان جاری نمی کردند و دم از مایی و منی در پیشگاه حضرت دوست نمی زدند؛ زیر اینان خاضعانه معترف اند که :
من که باشم که بر آن خاطر عاطر گذرم
لطف ها می کنی ای خاک درت تاج سرم 6
سومین معنای ذکر شده برای واژه قنوت ،«لُزُومُ الطّاعَه»7یعنی التزام و اطاعت همه جانبه است. گاه دین داران در اطاعت از دستورات الهی گزینشی عمل می کنند و سلایق عبادی خویش را عامل رضایتمندی خدا می دانند .گروهی به بهانۀ خدمت به خلق ، از عبادات خاص مانند نماز و روزی دست می کشند و گروهی به دلیل اهتمام به این عبادات از پذیرفتن مسئولیت های اجتماعی شانه خالی می کنند.این گونه دین ورزی ، از نوع دین داری فرمان بردارانه و از سرتسلیم نیست ؛ زیرا از توازن برخوردار نبوده و آدمی را از نتایج دین کامیاب و بهره مند نمی کند.8
1-آل عمران،43
2-خلیل بن احمد فراهیدی ،العین،ج5،ص129
3-محمدبن علی بن بابویه قمی(شیخ صدوق)،کتاب من لایحضره الفقیه ،ج1،ص316
4-احزاب ،31
5-فاتحه،5
6-حافظ شیرازی ،دیوان حافظ شیرازی ،غزل 328،ص252.
7-حسین بن محمد بن مفضل (راغب اصفهانی)،المفردات ،ص684
8- دکترمحمدعلی انصاری ،شکوه وصال ،صفحات 62 به بعد
به یک کارمند خانم مسلط به سیستم ثبت انی نیاز داریم .مشخصات را پیامک کنید ۰۹۰۱۳۹۰۴۸۳