بسم الله الرحمن الرحیم
به نام آن خداوندی که هم ایجاد وآفرینش نعمت ها و هم بقا و دوام نعمت ها هر دو در کف با کفایت حضرت اوست
مَالِکِ یَومِ الدِّینِ
مالک روز حساب
رسول اکرم صلی الله علیه واله می فرماید:
انَّ الْکَیْسَ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَ عَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوت1
زیرک کسی است که حساب نفس خود را داشته باشد و برای پس از مرگش کار کند.
همچنین حضرت می فرماید:
فَحَاسِبُوا انْفُسَکُمْ قَبْلَ اَنْ تُحَاسَبُوا عَلَیْهَا2
پس خویش را حسابرسی کنید، قبل از آنکه [در قیامت] به حساب شما رسیدگی شود.
قیامت ؛ روز حساب و جزاست و دین در جهان آخرت محوریت دارد و جزای حقیقی انسان ها در آخرت میباشد.
….براین اساس آیه (مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ) معنای دیگری می باید و آن اینکه آخرت جهانی است که در آن ، فقط معیارهای دینی تعیین کننده است و فقط دین است که حکومت می کند . در آن عالم، تمام ثوابها و عقابها و نیزخوبی ها و بدهی ها بر اساس ارزش ها و معارف دینی سنجش می شوند .آنجا حقایق ناب الهی و معارف نورانی دین ، چهره حقیقی خود را می نمایانند و در مقابل ، امتیازات و سنت های غیر دینی ، ناکارآمد و بی تاثیر می شوند؛ زیرا تمام موضوعات غیر دینی و غیر الهی که در این دنیا فضیلت و امتیازی محسوب می شد ، از میان برداشته می شود و انسان به مقدار بهره مندی از ارزش ها و معارف دینی، جایگاه خویش را می یابد.
…مسلم است که باید عالَمی بسیار گسترده ، با امکاناتی نامحدود وجود داشته باشد تا نیکوکاران در آن به جایگاه رفیع خویش نائل گردند و مزد خویش را بطور کامل و جامع از پروردگار دریافت کنند و مصداق این آیه باشند که :
(وَ جَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَهً وَ حَرِیراً)
و به خاط شکیبایی شان ، بهشت و [لباس های] پرنیان به آنان پاداش داد .
و این عالم همان (یَوْمِ الدِّینْ) است که در این آیه بدان اشاره شده است….
آری ، ملوکیت و حاکمیت ، منحصر در ذات هستی بخشِ آفرینش ، یعنی خداوند متعال است و این حق ، محدود به دنیا یا آخرت نمی شود؛ بلکه فرمان او در هر زمان و هر مکانی نافذ و موثر است .
بنابراین خداوند متعال هم مالک است و هم مَلِک و حق مالکیت و ملوکیت در اختیار اوست.
براین اساس ، تفاوتی به لحاظ معنا و مفهوم بین قرائت مالک و ملک برای خداوند وجود ندارد؛ زیرا مِلک او عین مُلک او و مُلک او عین مِلک اوست…..
برخی بزرگان تعبیرعارفانه ای در این مبحث دارند و می گویند: اگر کسی بتواند از بند این خُرده مالکیت ها برهد و حجاب ولایت های اعتباری را بدرد و آن ها را در عرض ولایت الهی نداند، در همین دنیا(مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ)را درک خواهد کرد و نیازی نیست برای ظهور و بروز آن ،منتظر بر پایی قیامت باشد. این مطلب همان است که در بیان امیرالمومنین علیه السلام شنیده میشودکه :
«لَوْ کُشِفَ الغِطَاءُ مَا ازْدَدْتُ یَقیِناً»
اگر تمامی پرده ها کنار روند ، چیزی بر یقین من افزوده نمی شود
امام علیه السلام همین امروز حقیقت (مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ)را درک کرده و با آن زندگی میکند.
اگر انسان به این مرحله برسد ، در عرصه ای سیر می کند که مقام ظهور و بروز اسماء و صفات الهی است.
…حال ، اگر کسی در سایه حقیقت دین و مطابق اصول و قواعد آن زندگی کند ، همین امروز برای اول «یُومُ الحِساب» است و برای چنین فردی امروز و فردا تفاوتی نخواهد داشت ؛ اما اینکه حساب الهی به طور تکوینی و جبری بر هستی حاکمیت یابد ، مخصوص جهان آخرت است. در این دنیا فقط حساب تشریعی برقرار است که عمل به این قوانین یا ترک آن ها بر عهده انسان است . در واقع ، گزینه اختیار و انتخاب که در این جهان برقرار است ، در آخرت برداشته میشود.3
1.محمدبن حسن طوسی ، الأمالی، ص529
2.محمدبن یعقوب کلینی ، الکافی ، ج8، ص143
3. تفسیر مشکاه استاد محمدعلی انصاری ،جلد اول، ص211 به بعد
