بسم الله الرحمن الرحیم
به نام آن خداوندی که هم ایجاد وآفرینش نعمت ها و هم بقا و دوام نعمت ها هر دو در کف با کفایت حضرت اوست
هدایت هدایت یافتگان (معنی سوم)
در ادامه مبحث هفته گذشته ذیل آیه (اِهدِنَّا الصِّراطَ المُستَقِیم)و موضوع هدایت هدایت یافتگان، استاد محمد علی انصاری مینویسد.
از طرفی ، هدایت به دو گونه صورت می پذیرد که در اصطلاح عرب «ارائه الطریق» و «ایصال الی المطلوب» خوانده می شوند: در نوع اول ، هادی فقط راه را نشان می دهد؛ مانند ره گم کرده ای که با پرسش از دیگران راه را می جوید و آنها مسیر را به او نشان می دهند. اما در نوع دوم ، راهنما انسان را به هدف می رساند؛ مانند آنکه کسی دست ره گم کرده ای را گرفته و اورا به مقصود می رساند.
حال ، در قرآن کریم هنگامی که فعل هدایت و مشتقات آن به همراه حرف جر بیایند ، منظور، نوع اول هدایت یعنی «ارائه الطریق» است ؛ مانند آیه (اِنَّ هذَا الْقُرآن یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ اَقْوَمُ) (به راستی این قرآن به آنچه خود پایدارتر است ، راه می نماید)که مقصود آن است که قرآن راه زندگی را به شما نشان می دهد و شما در انتخاب آن مختار هستید. اما اگر این فعل بدون حرف جر استعمال شود، منظور، هدایت نوع دوم یعنی «ایصال الی المطلوب» است ؛ مانند آیه (اهدنا الصراط المستقیم) که بین فعل هدایت و مفعول آن ، حرف جرّی واسطه نشده است و بدین معناست که انسان از خداوند می خواهد او را به مقصد و مقصود برساند . در واقع ، مفهوم این دعای زیبا آن است که خدایا، ما در این پیچ و تاب زندگی و تلاطم روزگار از تو نمی خواهیم که فقط راه را به ما نشان دهی ؛ بلکه می خواهیم که قدم به قدم و لحظه به لحظه دست ما را بگیری و خود، ما را به سرمنزل حقیقی و مقصد نهایی رهنمون سازی . به تعبیر شاعر:
گوش ما گیر و بدان مجلس کشان
کز رحیقت می خورند آن سرخوشان
چون به ما بویی رسانیدی از این
سر مبند آن مشک را ای رَبِّ دین
این دعا اوج ارتباطی است که انسان می تواند با پروردگار خویش برقرار کند و مهم ترین خواسته ای است که می تواند از او داشته باشد. بنابراین باید اذعان کرد که آیه شریفه (اهدنا الصراط المستقیم)، مهم ترین و برترین دعای قرآن کریم است .
تفسیر مشکاه استاد محمدعلی انصاری ،جلد اول، ص286
