به نام خدا
تعامل صحیح با نماز
2- محافظت بر نماز
یکی دیگر از تعابیری که در قرآن مجید دربارۀ نماز آمده و وجهی دیگر از وظیفۀ ایمانی ما را در ارتباط با این تحفۀ ملکوتی روشن می سازد، تعبیر «محافظت بر نماز» است.
خداوند سبحان ، تعبیر محافظت را به عنوان یکی از جدی ترین و اساسی ترین ویژگی های دین باوران و پارسایان ذکر کرده است :
(وَ الَّذینَ هُم عَلَی صَلاَتِهِم یُحَافِظُون)1
و آن ها که بر نماز مواظبت دارند.
واژۀ «یُحافِظُونَ» از ریشۀ «حِفْظ» می آید و از باب مفاعله است . باب مفاعله ، دلالت بر عملی دارد که طرفینی و دوسویه است.2
رابطۀ آدمیان با نماز، رابطه ای طرفینی است نه یک سویه . ما باید نماز را حفظ کنیم تا نماز نیز ما را حفظ کند. یعنی باید اصل نماز ، فرهنگ نماز ، اجزا و آداب و آثار آن را حفظ کنیم و بیندیشیم که از برپایی نماز چه ارتقایی برای ما حاصل شده است . در این حالت است که در صحنه های جرم ، به حرام الهی بی رغبت می شویم و انجام عملی حرام برایمان به دشواری جان کندن می شود.
هر اندازه که برخلوص و تذکر و توجه انسان به نماز افزوده شود، به همان نسبت ، نماز او را تزکیه و نورانی می کند و ناپاکی ها را از وجودش می شوید و دریچه های محبت خداوندی را در قلبش بیش از پیش می گشاید. خداوند سبحان می فرماید:
(فَاِذَا قَضَیتُم الصَّلاهَ فَاذکُروا اللهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلَی جُنُوبِکُم)3
و هنگامی که نماز را به پایان رساندید، خدا را یاد کنید؛ ایستاده و نشسته و در حالی که به پهلو خوابیده اید.
از این رو صاحبان خرد همواره از یاد الهی محافظت کنند:
(الَّذینَ یَذْکُرُونَ الله قِیَاماً وَ قُعُودا وَ عَلَی جُنُوبِهِم وَ یَتَفَّکرُونَ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الارضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحانَک فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ)4
همانها که خدا را در حال ایستاده و نشسته و آنگاه که بر پهلو خوابیده اند ، یاد می کنند و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین می اندیشند (و می گویند:بارالها، اینها را بیهوده نیافریده ای. منزهی تو ، ما را از عذاب آتش نگاه دار.
این همراهی همیشگی با روح نماز ، جان مایۀ اصلی محافظت و اقامۀ نماز است. فرهنگ متعالی «از نماز تا نماز با نماز» باید در هن و ضمیر انسان مسلمان جاری و ساری باشد.اینجاست که پس از اتمام برگزاری نماز در وقت معهود، حضور روح نماز در حیات آدمی ادامه می یابد و آثاری شگرف در وجود برپاکنندۀ آن می گذارد.
وجود مقدس امام صادق (ع)درسخنی زیبا محافظت برنماز را معیار ایمان راستین معرفی نماید:
«اِمتَحنُوا شِیعَتَنَا عِنْدَ مَوَاقِیتِ الصَّلاهِ کَیفَ مُحَافَظَتَهُم عَلَیْهَا»5
شیعیان ما را هنگام وقت های نماز بیازمایید که مراقبت و مواظبتشان بر این اوقات چگونه است .
امام علی بن ابی طالب (ع)نیز می فرماید:
«تَعَاهَدُوا اَمْرَ الصَّلَاه وَ حَافِظُوا عَلَیْها وَ اسْتَکثِرُوا مِنهَا وَ تَقَرَّبُوا بِهَا فَانَّهَا کانَت عَلَی الْمُومِنِین کِتاباً مَوقُوتاً»6
نماز را بر عهده بگیرید و نگاهداشت آن را بپذیرید و آن را بسیار به جای آرید و با نماز خود را [به خدا]نزدیک دارید که نماز نوشته است بر مومنان [و باید گزارده شود]. 7
1-معارج،34.
2-محمدعلی مدرس افعانی ،جامع المقدمات ،کتاب شرح تصریف ،ص158.
3-محمدبن مرتضی الزبیدی ،تاج العروس ،ج10،ص476.
4-آل عمران ،191.
5-عبدالله بن جعفر حمیری ،قرب الاسناد ،ص78
6-نهج البلاغه ،خطبه 199.
7-شکوه وصال محمدعلی انصاری اول صفحه 48 به بعد
