به نام خدا
آثار تربیتی و اخلاقی نماز
در حدیث هفته های گذشته بترتیب 1-بازدارندگی از اعمال زشت و ناپسند 2- هدف گذاری و مقصد یابی 3- تثبیت وجود 4- یقین آوردن به روز قیامت 5- ایجاد تعهد از آثار تربیتی و اخلاقی -6 توجه به بندگان خدا و اصلاحات اجتماعی نماز سخن گفتیم اینک در حدیث این هفته نوبت هفتمین اثر تربیتی ، اخلاقی نماز و آن هم رفع مشکلات می رسد .
7: رفع مشکلات
خلقت وجودی آدمیان همراه رنج و سختی است . خداوند می فرماید:
(لَقَد خَلَقنَا الاِنْسانَ فی کَبَد)
ما انسان را در رنج آفریدیم (و زندگی او پر از رنج هاست)1
بزرگ ترین مشکل و ناکامی انسان ها ، دور بودن از موطن و ماوای اصلی شان یعنی ملکوت هستی است. روح آدمی که در کالبد خاکی او زندانی شده و کثرات دنیا او را پریشان و آشفته کرده ، آن چنان احساس نا آرامی می کند و روزگار را به سختی می گذراند که هر لحظه خواهان پرواز به عالم قدس و ملکوت است :
مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک
چند روزی قفسی ساخته اند از بدنم
ای خوش آن روز که پرواز کنم تا بر او
به امید سر کویش ، پر و بالی بزنم 2
مشکلات مادی و معنوی متفاوتی که بر سر راه آدمیان قرار دارد، گاه چنان آن ها را می فشرد که ادامه زندگی را برایشان نا ممکن می سازد و برخی در این میان خودکشی را چون چاره ای به کار می گیرند تا بتوانند از شر سختی های طاقت فرسا رها شوند.
اما خداوند بخشنده و مهربان چاره این بیچارگان را در ارتباط مستمر و همیشگی با وجود خویش معرفی فرموده و برای سامان دهی بهترین شکل ارتباط ، فرمان به برپایی نماز داده است .در واقع ، حضرت او نماز را آرامش بخش و مشکل گشای زندگی آدمیان قرار داده است.
نماز که روح آن دعا و خواندن حضرت حق است ، وجود حقیر و نسبی ما را در برابر وجود مطلق و بیکران خداوند قرار می دهد و زمستان فسرده زندگی مان را به تابش نور الهی ، نشاط و گرما می بخشد. آنگاه آدمی بین خود و هستی رابطه ای دو سویه احساس می کند و جهان بینی او از پریشانی و اضطراب به وحدت و انسجام تبدیل می شود.این وجود سرشار و آرام ، بر همه عالم عاشق است و تمام هستی را زیبا می بیند.
نماز حتی در برطرف کردن مشکلات روزمره به کمک ایشان می شتابد؛ چه بسیار پرسش ها و گره های ناگشوده علمی که بعد از برپایی دو رکعت نماز برای مغزهای بشری آسان و دست یافتنی شده و چه بسیار مشکلات اقتصادی که با یاری جستن از خداوند از میان رفته و چه بسیار غم ها که بعد از ارتباط با حضرت دوست از خانه دل پرکشیده و جای آن را شادی پر کرده است.
باید با تمام جان به این آیه شریفه گوش فرا داد و با تمام توان آن را در زندگی جاری و ساری ساخت:
(َیَاایُّها الذَّینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَّبرِ و الصَّلاهِ اِنَّ اللهَ مَعَ الصَّابرینَ)
ای افرادی که ایمان آورده اید، از صبر (و استقامت)و نماز کمک بگیرید، (زیرا)خداوند باصابران است.3
و امام صادق دراین باره می فرماید: چه چیزی مانع احدی از شما می شود که به هنگام هجوم اندوهی از اندوه های دنیوی وضو سازد سپس وارد مسجد شده و دو رکعت نماز گزارد و در آن ،خدا را بخواند . آیا نشنیدی که خداوند می فرماید:
از صبر و نماز یاری جوئید؟4
هنگامی که حضرت زکریا(ع)از نداشتن فرزند در رنج بود ، برای رهایی از این مشکل دست به دعا برد. خداوند دعای او را در نماز به اجابت رسانیده و ملائکه مژده و بشارت این خبر را هنگام اقامۀ نماز به او دادند :
(هُنَالِکَ دَعا زَکَریا رَبَّهُ قَالَ رَبِّ هَب لِی مِن لَدُنْک ذُرِّیهً طَیبه اِنَّک سَمیعُ الدُْعاء *فَنادتهُ المَلائکَهُ وَ هُوَ قَائمٌ یُصَلی فِی المِحرابِ اَن الله یُبَشرکَ بیَحیَی مُصدِّقا بِکَلمَه مِن اللهِ وَ سَیدا" وَ حَصُورا وَ نَبِیا مِنَ الصَّالحینَ)
در آنجا بود که زکریا ،(با مشاهده آن همه شایستگی در مریم)پروردگار خویش را خواند و عرض کرد: «خداوند،از طرف خود،فرزند پاکیزه ای به من عطا فرما که تو دعا را می شنوی»و هنگامی که او در محراب ایستاده ،مشغول نیایش بود، فرشتگان او را صدا زدند که : خدا تو را به «یحیی»بشارت می دهد؛(کسی)که کلمه خدا (مسیح)را تصدیق می کند و رهبر خواهد بود و از هوس های سرکش برکنار و پیامبری از صالحان است.5
خداوند سبحان هنگام خواب و خور و خشم و شهوت پاسخ کسی را نمی دهد؛ بلکه انسان هوشیار و بیدار و سرزنده و پرنشاط که در حال ارتباط مستمر با خداوند است مستوجب رحمت و اجابت دعا قرار می گیرد. 6
1-بلد،4
2-منسوب به مولوی
3-بقره ،153
4-محمدبن مسعود عیاشی ، کتاب التفسیر ، ج 1، ص43
5-آل عمران ،39-38
6- شکوه وصال ،محمدعلی انصاری ،صفحات 89 به بعد
