چندماه پیش خبری مبنی برآغاز فعالیت سایت رصد با شعار«من دزد کتاب نیستم» و با هدف جلوگیری از دانلود غیرقانونی کتاب در فضای اینترنت سبب بارقه‎هایی از امید در دل نویسندگان شد ؛ اتفاق نویی که می‏تواند از حقوق مؤلفان و صاحبان اثر دفاع کند. اما علیرغم فعالیت موثر این سایت بازهم فریاد اعتراض صاحبان اثر به خاطر دانلود غیرقانونی آثارشان بلند است.

براساس قانون حمایت از حقوق مولفان ، مصنفان و هنرمندان مصوب 31 مرداد 1389 در مجلس شورای اسلامی، حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیرقابل انتقال است و البته مدت حمایت از اثر50 سال بعد از فوت پدیدآورنده خواهد بود. بنابراین دانلود غیرقانونی آثاری که نسخه چاپی آن در کتابفروشی‌ها موجود است، موجب زیان به پدیدآورنده و ناشر می‎شود.

یک حرکت تازه
کمپین «نه به دانلود غیرقانونی کتاب» از جمله اقداماتی بود که در راستای حفظ حقوق مولفان همزمان با بیست وهفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فعالیت خود را آغاز کرد؛ اقدامی که با همراهی نویسندگان، هنرمندان و علاقه‏مندان به کتاب روند آن ادامه داشته است.

به مفت‌خوری عادت کرده‌ایم!
اما با همه این اوصاف روزگذشته، یک نویسنده کتاب در گفت‌و گو با رسانه‌ها با انتقاد از دانلودهای غیر‌قانونی آثارش گفت: ما متأسفانه به مفت‌خوری عادت کرده‌ایم، بدون اینکه در نظر بگیریم که عده‌ زیادی از این طریق ارتزاق می‌کنند، دست به چنین کارهایی می‌زنیم.
«بلقیس سلیمانی» نویسنده و یکی از اعضای کمپین «نه به دانلود غیرقانونی کتاب» درباره چرایی عضویت در این کمپین اظهارکرد: حقوق ناشر و نویسنده باید رعایت شود، چون ما در ایران قانوی کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنیم و حقوق دقیق و مشخصی در این‌‌باره نداریم که حدود مشخص شده باشد تا از این طریق حمایتی از نویسندگان و مترجمان انجام شود. با توجه به این خلأ قانونی، نویسندگانی مانند من ناگزیر هستند از اینکه  به کارهایی دست بزنند که به نوعی این خلأ قانونی را مرتفع کند. یکی از آنها تشکیل همین کمپین است. اگر قانون مشخصی برای برخورد با متخلفان در این زمینه در داخل کشور وجود داشته باشد، دیگر نیازی به تشکیل کمپین وجود ندارد.
وی با اشاره به تجربیات خود و یا دوستانش در این زمینه افزود: دانلودهای غیر‌قانونی کتاب تبعات منفی برای پدیدآورندگان آن دارد. مخصوصاً برخی از نویسندگان از همین طریق ارتزاق می‌کنند؛ یعنی نویسنده در جای دیگری کار نمی‌کند و تنها منبع درآمدش همین کتاب‌هایی‌ است که می‌نویسد و می‌فروشد. نوشتن به مثابه کار و حرفه‌ ماست که ما به ازای مادی برایمان دارد.
وی ادامه داد: برای من این اتفاق به فراوانی رخ داده است. من مدام با این مشکلات درگیر بوده و هستم. به ناشرم اطلاع می‌دادم و یا به برخی از این سایت‌هایی که کار غیر قانونی می‌کردند، ایمیل می‌زدم و از آنها درخواست می‌کردم که کتاب من را از روی سایتشان بردارند تا بتوانم از این طریق جلوی ضرر و زیانم را بگیرم. مدام کتاب‌هایم روی اینترنت قرار می‌گرفت و الآن نیز گاهی این اتفاق می‌افتد.
سلیمانی به بعد آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی این پدیده هم اشاره کرد و یادآور شد: متأسفانه ما به طور کلی یاد گرفته‌ایم که به نوعی از دیگران سوء استفاده و مفت‌خوری کنیم. در همه مسائل زندگی‌مان این وجه را متأسفانه شاهد هستیم؛ به همین خاطر این جزئی از رفتار اجتماعی و فرهنگی ما شده است. امروزه که امکانات جدید و تکنولوژی هم به مدد آمده است، همه دارند به نوعی سوء استفاده می‌کنند.
نمی‌دانند که عده کثیری از این طریق دارند ارتزاق می‌کنند. این فقط من نیستم که در این ماجرا سهم دارم؛ از آن توزیع‌کننده آثار گرفته تا کارگر چاپخانه و … همه از این راه ارتزاق می‌کنند و زندگی‌شان را می‌گذرانند. این‌ها را نادیده می‌گیرند. فکر می‌کنم که باید با این فرهنگ مفت‌خوری مبارزه شود.
نویسنده کتاب «بازی آخر بانو» با اشاره به راه‌های جلوگیری از این روند هم تصریح کرد: من واقعاً نمی‌دانم که باید در این رابطه چه کرد. وزارت ارشاد باید آستین بالا بزند تا مشخصاً قوانین تصویب و اجرایی شود، وگرنه کاری از پیش نمی‌رود مگر التماس کردن و کمپین درست کردن. تا زمانی که الزام عملی نباشد، کاری از پیش نمی‌رود.

دانلود غیرقانونی کتاب ریشه صنعت نشر را می‌خشکاند
اما «عباس مخبر» مترجم نیز چندی پیش با اشاره به مساله دانلود غیرقانونی کتاب، گفت: آفت وحشتناکی است که می‌تواند ریشه صنعت نشر را بخشکاند و باید فکری به حال این قضیه کرد.
وی با انتقاد از روند رو به رشد دانلود غیرقانونی کتاب‎ها تصریح کرد: عده ای با فروش کتاب در ایران زندگی می کنند. به عبارت دیگر، ناشر، مولف، مترجم، حروفچین، صحاف، ویراستار، گرافیست و نمونه خوان همه کار می‌کنند تا کتابی منتشر ، سپس فروخته شود، تا هرکدام از این اقشار بتوانند حق الزحمه خودشان را دریافت کنند و زندگی شان را بچرخانند. بنابراین اگر هر خواننده کتاب به جای خرید اثر، آن را در اینترنت به صورت غیرقانونی دانلود کند، باعث بیکاری و زیان عده ای از هموطنانش شده است.
به گزارش مهر، این مترجم خطاب به کسانی که به صورت غیرقانونی کتاب ها را دانلود می کنند، گفت: این کار یک نوع دزدی آشکار است و اصلا کار فرهنگی نیست.

نقل از حمایت