به گزارش خبرنگار حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان، از جمله حقوق قانونی و نیز الزاماتی را که قانونگذار برای زوجه و نیز زوج در نظر گرفته است،موضوع نفقه است. حقی که برای زوجه امکان مطالبه آنرا فراهم می‌کند و در مقابل آن زوج را مکلف به تادیه خواهد کرد.

مفهوم نفقه زن

ماده 1107 قانون مدنی بیان می دارد: نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

از طرفی دیگر ماده 1106 قانون مدنی بیان می دارد: در عقد دایم نفقه زن به عهده شوهر است.

بنابراین در خصوص این دو ماده و نیز برخی ویژگی های نفقه، نکاتی را به اختصار بیان می نماییم:

1. هدف و فلسفه وضع تاسیس قانونی نفقه، حمایت از زن می باشد، چه اینکه در خانواده های ایرانی زنان اموال و درآمد کافی برای تامین مخارج خود و شرکت در هزینه خانواده را ندارند. بنابراین قانونگذار با این تاسیس حمایت خود را نسبت به زنان اعلام کرده است.

2. حق مطالبه نفقه امتیازی است که قانونگذار با توجه به جایگاه زن برای وی در نظر گرفته است، امتیازی که زن به موجب آن می تواند از شوهر مطالبه نفقه نماید و در صورت لزوم او را از طریق مدنی یا کیفری تحت تعقیب قرار دهد.

3. زن در صورتی استحقاق نفقه خواهد داشت که از مرد تمکین نماید، به عبارتی دیگر وظایف زناشویی خود را انجام دهد. بنابراین باید بیان داشت که نشوز و نافرمانی زن مانع استحقاق نفقه است.

4. مصادیق ذکر شده در ماده 1107 قانون مدنی، تنها مصادیق نفقه نمی باشند، به عبارتی دیگر این مصادیق حصری نبوده و گستره آن ها بسیار فراتر از آنچه گفته شده خواهد بود.

5. در نفقه زن همانطور که از ظاهر ماده 1107 بر می آید  وضعیت و احتیاجات زن به طور متعارف ملاک عمل است و نه وضعیت مرد. بنابراین اگر زن از خانواده متمکنی باشد، شوهر می بایست وسایل زندگی او را، آنچنانکه شان و وضعیت اجتماعی و خانوادگی او اقتضا میکند، فراهم آورد. اما آنچه را که بایستی بسیار بدان توجه نمود تفکیک بین نیازهای رفاهی و نیازهای ضروری زن            می باشد. به عبارتی دیگر حکم ماده موصوف را فقط می بایست نسبت به نیازهای ضروری زوجه رعایت کرد، بنابراین زوجه به منظور تامین نیازهای رفاهی خود نخواهد توانست به حکم این ماده استناد نماید بلکه در این موارد وضعیت مرد ملاک عمل خواهد بود، این تفسیر علاوه بر سازگاری با عرف و عقل با مذاق شریعت نیز سازگار است.

6. آنچه را که شوهر به عنوان نفقه به زن می‌دهد، زن مالک آن می شود، بنابراین خواهد توانست هرگونه تصرفات مالکانه همچون فروش یا بخشش… در آن مال انجام دهد.

7. نفقه زن همواره بر نفقه سایر خویشاوندان نسبی مرد مقدم می باشد، بنابراین هرگاه شخصی توانایی پرداخت همزمان نفقه زن و نیز خویشاوندان نسبی خود را نداشته باشد، زن بر دیگران مقدم خواهد بود.

8. زن بر خلاف خویشاوندان نسبی مرد، خواهد توانست نفقه زمان گذشته خود را مطالبه کند.

9. نفقه زن برخلاف نفقه خویشان نسبی مرد، مشروط به فقر زن یا تمکن مرد نیست. بنابراین همانطور که پیش تر گفته شد زن حتی در صورت ثروتمند بودن خواهد توانست نفقه خود را از شوهر مطالبه کند.

10 نفقه زن برخلاف نفقه خویشاوندان نسبی مرد، تکلیف یک جانبه می باشد، به عبارتی دیگر در حقوق ایران زن هیچ گاه مکلف به دادن نفقه به شوهر خود نیست. در حالیکه نفقه خویشاوندان یا همان اقارب مرد یک تکلیف متقابل است.

11. نفقه زن اصولاً و برخلاف نفقه خویشاوندان نسبی مرد، طلب ممتاز محسوب خواهد شد،  بنابراین در صورت فوت شوهر، ورشکسته شدن شوهر و یا اینکه اموال شوهر برای پرداخت دیون و بدهی وی کفاف ندهد، نفقه زن بر سایر بدهیها مقدم خواهد بود.

12. درباره ضمانت اجرای عدم تادیه نفقه زوجه توسط زوج باید بیان داشت که در صورت خودداری شوهر از دادن نفقه و نیز عدم امکان الزام وی به انفاق، قانون به زن حق می دهد که از دادگاه تقاضای طلاق کند.

نقل از میزان