میلاد با سعادت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا بر عموم مسلمین گرامیباد

حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام می فرمایند:

 

«تَفَقَّهُوا فِی دِیِنِ اللهِ فَاِنَّهُ اَرْوِی مَنْ لَمْ یَتَفَقَّه فِی دِیِنِه مَایُخْطِیُ اَکْثَرُ مِمَّا یُصِیبُ»1

در دین خدا تفقه کنید؛پس همانا من روایت می کنم کسی که در دینش تفقه نکرد ، کردارهای خطا و اشتباهش بیشتر از آن چیزی است که به درست و صواب انجام می دهد.

آنچه حضرت ثامن الحجج (ع)می فرماید، ناظر به همان بحثی است که در مباحث گوناگون بدان اشارت شده است ؛ اینکه مسلمانان به دو چیز نیازمندند: درک دین و درد دین .بسیاری از انسانها صاحبِ درد هستند و سوز دینی دارند؛ اما چون درک درستی از آن ندارند ، بیش از آنکه ثواب کنند، خطا می کنند. چنان که از شاعر عرب نقل کردیم:

اَلشَّعرُ صَعْبٌ وَ طَویلٌ سُلَّمُه

اذَا ارْتَقَی فِیهِ الذِی لایَعْلَمُه

زَلَّتْ بِهِ اِلََی الْحَضیِض قَدَمُه

یُریدُ انْ یُعْرِبَهُ فَیُعْجِمُه 2

کسی که درک دین ندارد، کدام فهم  را می خواهد با سوز خویش هماهنگ سازد و با چه توانی می خواهد حاصل درد خویش را برای نجات جامعه و رستگاری اهل ایمان به کار بندد؟ آنچه او از دین فهمیده است،مطابق حقیقت نیست و اگر بر مبنای آن سخنی بگوید یا کسی را راهنمایی کند ، احتمال خطا در این کار ، بیشتر از صواب خواهد بود .

امام رضا (ع)در روایتی دیگر می فرماید:

«لَوْ وَجَدْتُ شَاباً مِنْ شُبَّانِ الشِّیعَهِ لا یَتَفَقَّهُ لَضَرَبْتُهُ ضَرْبَهً بِالسَّیْفِ».3

اگر جوانی از جوانان شیعه را می یافتم که فهم (در دین)نمی کند هرآینه او را با شمشیر ضربه ای می زدم.

در اینجا حضرت با لحنی بسیار صمیمانه و از سر دلسوزی ، درخواست خویش از جوانان شیعه را مطرح می فرماید و در ادامه می افزاید:

«تَفَقَّهُوا وَ اِلا اَنتُم اَعْرَابٌ جُهاَّلٌ»4

تفقه کنید و الا شما ، اعراب جاهلی [همچون اعراب بادیه نشین]خواهید بود.

در روایتی دیگر از امام رضا (ع)نیز چنین می خوانیم:

«مَنْزِلَهُ الْفَقیهِ فی هَذَا الْوَقْتِ کَمَنزِلَهِ الانْبیاءِ فی بَنی اِسرائیلَ»5

جایگاه و منزلت فقیه در این وقت و زمان مانند منزلت انبیاء در میان بنی اسرائیل است .

در این روایت ، مقام کسی که تفقه در دین می کند، چنان بلند معرفی می شود که او را همپایه و هم ردیف انبیای قوم بنی اسرائیل می نشاند.

به همین دلیل است که عبادت شخص فقیه با عبادت انسانی عامی یکسان نیست و گاه حتی هفتاد هزار برابر بیشتر ارزش دارد:

«رُکْعَهٍَ یُصَلِّیهَا الْفَقِیه اَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ اَلفَ رَکْعَهً یُصَلِّیهَا الْعابِدُ»6

یک رکعت نمازی را که فقیه نماز گزارد ، با فضیلت تر است از هفتاد هزار رکعتی که عابد به جا آورد .

منطق این فضیلت هم از آنجاست که فهم درست دین ، به انسان قدرت جهاد کردن می بخشد و او را از لرزیدن در مقابل طعنه ها و نکوهش ها ایمن می دارد. انسان فقیه آمادگی فرورفتن در مهالک و چالش ها را پیدا می کند و از درماندن و جازدن و راکد شدن نجات می یابد.

1-محمدباقرمجلسی ، بحارالانوار، ج75، ص346

2-شعر امر سخت و دشواری است و پلکانش طولانی است .هنگامی که کسی علم آن را نمی داند و می خواهد از پلکان آن بالا برود، پایش در صعود می لغزد و به پایین می افتد.[و حکایت او حکایت کسی است که]می خواهد آن را واضح کند اما [به جای آن]گنگ و مبهمش می سازد.ابوالفرج اصفهانی ، الاغانی ، ج2ص458

3-محمدباقرمجلسی ، بحارالانوار، ج 75 ص346.

4-همان

5-همان

6-همان ، ج2، ص19

7-محمدعلی انصاری ،منشور تربیت (شرح نامه 31 نهج البلاغه)، ص 252