و چون سردفتر قلم بدست گیرد و اراده جمعیت به برگ سلطانی تحریر نماید رعایتی چند بر ذهن او واجب آید.
اول- اینکه سند به عدد ، باید یک بیشتر باشد و اگر چنین باشد آن یک به امانت خلق نزد سردفتر معلوم است و مکتوم ببایگان (ماده 21قانون دفاتر اسناد رسمی)
دوم- سردفتر تحریر اراده خلق ، در برگ زرین که حاکم مقررنموده بنبشته که این ورقه چون بر علامت حاکم خفی و جلی زیبیده گشته ، جاعلین را دست تطاول کوتاه کند ( ماده18 ق دفاتر مصوب 1354)
سوم- اینکه اسناد به زبان پارسی باشد
و زبان پارسی امروز مخلوط به زبان عربی است و آن – ف – که فارسی را ابتدا است ، همان دلیل.
اسناد خلق چونان به فارسی غلیظ نگاشته اند که جمعیت خلق را فهم ، از عباراتش راه نبرد و معنی ندانند و توکل علی الله به خط خود دفتر و اوراق اثر نمایند لیکن چون عنایتی به علم عربی و تغلیظات شرعی ندارند ، من بعد کشفّ فسادٍ گریبان سردفتر گیرند که این نافهمی چرا فهم نکردی و تو کننده کاربودی و چنین و چنان ، پس سردفتر حلیم عاقل از باب مرحمت و منقبت و تذکرت ، اول تحریرات سند بر اصحاب معامله ، تقریر کند آنگاه تشرف بامضاء واین ترجمت ثواب است (ماده61 قانون ثبت اسناد واملاک )
چهارم – لزوم امضاء و مهر و شماره و تاریخ سند
و چون سردفتر ، اول یگان محضر است پس مداقه نماید اسناد را در تاریخ ، که راست باشد فی الیوم و شماره اندر دفاتر و اوراق یکسان مرقوم که اگر چنین نشود شماره مکرر یا غلط وارد و نسخه بهانه به بازرسی سپرده گردد تا رفع این مصیبه شود. و در آخر امر اول یگان محضر به رسم ضمان و رسم اثر ، آثار ممهور به مهر دولتی و ممضی به خط رحمتی کند انشاءالله . (ماده 55 قانون ثبت اسناد املاک کشور برابر ماده 29 قانون دفاتر اسناد رسمی مص که برابر ماده 29 ق دفاتر اسناد مصوب 1354)
پنجم – لزوم ثبت تمام مندرجات سند
سردفتر چون خود نتواند ثباتی را ، این مهم به دیگری بسپارد و این مسئولیت کم نکند ذره ای مر سردفتر را چونانکه اگر کاستی شود دفتر جاری را ، سردفتر ضامن است و مغضوب ، لیک ثبات عالی خط ، حرف به حرف ، سطر به سطر ، از اول الی آخر متن ، کاملا و قاطعا در دفتر جاری مکتوب کند فی صراط منیر (ماده56 قانون ثبت و ماده29 دفاتر)
ششم – ممنوع بودن تراشیدن و پاک کردن و الحاق
و گفته اند سردفتر را از ملائک دقیق تر بایدو شخصی حکایت کرد سردفتری دیدند که خود را جبرئیل خو اندر گفتند از چه این نام کردی؟ گفت از این رد که مانند جبرئیل امین اله خطا نکند ذره ای. امروز بوده اند .گفتند پس از چه رو آدمی زاده شدی؟ گفت مرا معذور دارید که این قضا ندانم و اگر ثباتی خطش بلغزد ناگاه ، ضامن است مر سردفتر را. و اگر کلمه ای زیاده کند همچنین .و بای نحو ذالک منع است از خطا در دفاتر ، چون این غلط به تقدیر سردفتر درخشد بازرسان همیشه مترصد از کرسی سردفتری به زیر اندکشند اورا ، مگر سردفتر عاجز ، به معجزت الهی و مدد ربانی غفلت ثباتش الهام شود و در آخر سناد توضیحا قید غلط نگارد .
ماده 62قانون ثبت وماده 29قانون دفاتر اسناد رسمی
هفتم – لزوم تصدیق مطابقت ثبت با اصل سند
وآن عبارت مقرر در دفتر جاری ، ثبت باسند برابر است ، میباشد .وبسیار جمعیت خلق به غلط سبت باسند برابر است ویا سبت با ثند برابر است نگارند .و اهتمام بر سواد ممضی و تصویر حاضر متن در محضر مکمل است و مدد.
باری خلق از باب تصدیق به صداقت سردفتر تحریر اورا با عبارت ثبت باسند برابر است ، کامل کنند و این مهم است .
( ماده 29 دفاتر اسناد رسمی )
هشتم – رضایت متعاملین یا متعهد
رکن صحت عقد رضا باشد .و این از ارکان مرجح است و انقاذ از هر اکراه و اجبار چونان که این دو ، تباه کند کل شی ء .
هر کجا اکراه بینی فساد بینی تا آنجا که حق سبحانه فرمود لا اکراه فی الدین ، چه رسد به اسناد وزین .
و لا تاکلو اموالکم بالباطل ( نساء 29) (ماده 190 قانون مدنی )
و تدبیر بدان ، چون به رضایت ممضی به امضاء کنند دفترجاری را ، جبر منتفی گردد مر سردفترا از بهر آنکه کار بشد مگر اثبات بخلاف که البینه علی المدعی و سردفتر را زنهار که سند نزند برندی .
لزوم حضور معتمد و قرائت سند توسط او و فهماندن
آورده اند که کوری را بر حسب احتیاج گذر به محضرخانه ای افتاد.
سردفتر گفت : معتمدی حاضر کن تا سندت بنگارم.
کور گفت اگر معتمدی به دنیا بودی این همه سلاطین ز چه رو از تخت سلطنت بدر شدی .
باری چنانکه بی سواد و کوری به دفتر اندر شد بایدش به معتمدی اندر شود .که آن معتمد به قر ائت بصر ، سند برخواند و کور و بی سواد تفهیم کند ایضا در کور و گنگ بی سواد نیز معتمد به اسارت مخصوصه و فرض است که این واقعه در ملاحظات دفتر جاری سردفتر قید کامل و شائق گردد . ( مادتین 64-66-67 قانون ثبت اسناد واملاک )
درود بر جناب مجتهد (میثم افخمی ) با این قلم زیبایتان ….